طراحی، کلیات طراحی و مواد آن
طراحی مواد عمده ای را در بر میگیرد که عبارتند از مداد، ذغال، مرکب و کاغذ. در عصر رنسانس مدادهای سربی و نقره بعنوان ابزار طراحی بکار رفت. امروزه از جوهرهای رنگی، آبرنگ و پاستل نیز برای طراحی استفاده میکنند. موادی که بعنوان زمینه طراحی بکار میروند معمولا عبارتند از کاغذ، مقوا و پارچه. کاغذ رایج ترین زمینه برای طراحی است. کیفیت کاغذ با استحکام آن، بافت سطح آن و رنگ آن مشخص میشود. "رنک کاغذ در طراحی دارای اهمیت ویژه است. هرچه رنگ کاغذ روشن تر باشد، تیره روشنهای ظریفتری میتوان روی آن ساخت" در طراحی بطور عمده کاغذ سفید بکار میرود.اما روی کاغذ رنگین یا به اصطلاح تن دار هم کار میکنند. کیفیت کاغذ انتخابی برای کار، باید متناسب با ابزاری که با آن طراحی انجام میشود، باشد. برای مثال کاغذهای دارای سطح صاف مناسب کار با ذغال و پاستل نیستند و بیشتر برای طراحی با سر قلم و مرکب یا سر ماژیک و راپید مناسب اند. کاغذهای کلفت و زبر و دانه دار برای کار با ذغال و پاستل مناسب اند. در طراحی های طولانی و سنگین باید کاغذ محکم و با دوام بکار برده شود تا ضمن کار سطح آن خراب نشود.
وسایل دیگر طراحی
موادی مانند پاک کن، پاک کن خمیری و محو کن نیز در طراحی بکار میروند. یک پاک کن خوب نرم، باید هنگام کار براحتی روی کاغذ حرکت کند و ضمن پاک کردن جای مورد نظر، از خود اثر باقی نگذارد. پاک کن خمیری معمولا در طراحی با ذغال بکار میرود. این پاک کن بتدریج سیاه شده و دیگر ذرات ذغال را برنمیدارد. پاک کن خمیری تا وقتی که خوب سیاه شود و دیگر ذرات ذغال را برندارد، مورد استفاده است. محو کن نیز چنانجه از اسم آن پیداست سایه را محو میکند. محو کن را از کاغذ یا جیر آهار زده ( یا چسب نشاسته ) درست میکنند. محو کن به شکل استوانه ای است که دو سر آن مخروطی شکل است. طول آن به اندازه مدادهای معمولی و کلفتی آن نیز از کلفتی یک مداد تا کلفتی انگشت دست متفاوت است. از محو کن بیشتر برای ظریفکاری و محو کردن تن های ظریف استفاده میشود.
مواد طراحی و راههای کاربرد آنها
طراحی با مداد: مدادها برای طراحی هایی که ابعاد بزرگ ندارند بکار میروند. در جامعه ما امروزه بیشتر از همه از مدادهای گرافیتی استفاده میشود. مداد طراحی گرافیتی از ترکیب کربن کریستالی و آلومین و مواد دیگر تشکیل شده است. مدادهای B که نوک نرمتری نسبت به باقی مدادها دارند برای طراحی مناسبند و شماره های بالاتر آن مانند 6B و یا 8B نوکهای بسیار نرم دارند و در نتیجه تیرگیهای عمیق تری ایجاد میکنند. پس از فراگیری نسبی طراحی با مداد میتوان طراحی با ذغال و ابزار دیگر را آغاز کرد.
طراحی با ذغال: تقریبا حرفه ای ترین ابزار طراحی محسوب میشود. سرعت عمل طراحی با ذغال، و نرمی و انعطاف آن، از ویژگیهای برجسته ذغال محسوب میشود. ذغال طراحی را از سوزاندن بدون هوای شاخه های باریک درخت مو و یا توس بدست می آورند. از پهنای ذغال برای بوجود آوردن لکه های تونال در سطوح بزرگ استفاده میشود که یاد آور ضربات قلم موی پهن در نقاشی میباشد و طراحی کردن با ذغال میتواند مقدمه ای برای شروع نقاشی باشد. ذغال طراحی اثر با دوامی بروی کاغذ ندارد و برای تثبیت و نگه داشتن اثر آن میبایست از تثبیت کننده ها استفاده کرد. کاغذ ها ی با زمینه زبر و پرزدار برای طراحی با ذغال مناسب ترند.
طراحی با مرکب: مرکب طراحی معمولا در شیشه ها عرضه میشود و میتوان آن را به همان صورت بکار برد. با افزودن آب هنگام کار، تن های روشنتر بوجود می آید. تکنیک کار با مرکب بستگی به ابزار مورد استفاده دارد. رایج ترین ابزارها عبارتند از قلم فلزی، قلم نئی، قلم موهای زبر و نرم، خودنویس، راپید و غیره. از خودنویس و قلم فلزی و راپید و قلم نئی برای طراحی خطی و از ابزارهای دیگر هم برای طراحی خطی و هم برای تونال استفاده میشود. کاغذ مورد استفاده در قلم فلزی و خودنویس و قلم نئی میبایست کلفت و محکم و سفید و حتما صاف باشد. کاغذهای گلاسه مناسبترین هستند. در طراحی با این ابزار امکان اصلاح اشتباه وجود ندارد با وجود این برای رفع اشتباه های کوچک قسمت اشتباه را با تیغ میتراشند و یا با رنگ سفید هم رنگ کاغذ میپوشانند.
طراحی با مرکب و قلم مو (آب مرکب): این تکنیک وجوه مشترکی با طراحی با ذغال و کار نقاشی اجرا شده با ضربات قلم موی پهن در نقاشی رنگ روغن دارد. قلم مو های تکنیک آب مرکب همان قلم موهای مورد استفاده در آبرنگ هستند و بر دو نوع تخت یا گرد میباشند. عمده ترین روش طراحی آب مرکب یا همان قلم مو و مرکب روش قلم موی خشک و روش قلم موی خیس یا نرم است. در روش قلم موی خشک قلم موی زبر لازم است و معمولا مرکب آن نیز با آب رقیق نمیشود. در روش قلم موی خیس مرکب با آب رقیق شده و تن های متفاوت با یکدیگر ایجاد میشود.
طراحی با پاستل: پاستل اغلب به شکل قطعات مستطیلی و یا استوانه ای ساخته میشود. بزرگترین نارسایی پاستل بند نشدن آن بروی کاغذ و نیاز به تثبیت کننده ها میباشد که خود تثبیت کننده ها باعث عوض شدن تن هاو رنگهای پاستلی میشوند. کاغذهای دارای سطح زبر و پرزدار برای کار با پاستل مناسبترند. پاستل را همراه با آبرنک و گواش و رنگهای چسبی میتوان استفاده کرد.
*مطالب این بخش از کتاب مفید و ارزشمند "تکنولوژی طراحی و نقاشی" نوشته پرویز حبیب پور اقتباس شده است
