تحلیل جیغ اثر :جاودان ادوارد مونک
به خاطر دارم که در جادهای با دو دوست در حال قدم زدن بودم - خورشید در حال غروب کردن بود - به ناگاه آسمان به سرخی خون گرایید - توقف کردم، احساسی مرا احاطه کرد و در برگرفت - خون و دهانههایی از آتش بر فراز شهر زبانه میکشید - دوستانم به قدم زدن خود ادامه دادند و من در حالتی از ترس و لرز ماندم - و من فریادی لایتناهی از فریادی که طبیعت را از هم میگسست، حس میکردم.
در ۲۲ ژانویهی ۱۸۹۲ در دفترچه خاطرات ادوارد مونک؛ ثبت شد
تجربهای که منبع الهامبخش او در خلق تابلوی جیغ (گریهی طبیعت) شد
ادوارد مونک (۱۹۴۴-۱۸۴۳) نقاش نروژی یکی از مهمترین پیامآوران اکسپرسیونیسم (مکتب بیان عواطف و حالات درونی با کژنمایی واقعیت) سده بیستم بود.
جیغ (فریاد)، نام یک مجموعه نقاشی (شامل چهار تابلوی رنگی و رشتهای از طرحهای قلمی و زغالی) اثر ادوارد مونک است. نقاشیهای مونک، هرچند آشکارا به نمایش واقعیت میپردازد، از تخدیش و رنگهای اغراقآمیز برای تجلی دادن جهانی درونیتر استفاده میکند. مونک سبک چرخشی و رنگهای تند را از وانگوک وام گرفت تا به آثارش قدرت و شور ببخشد. حرکتهای گردابی قلمموی او، پژواکهای بصری در اطراف شخصیتهای تابلوهایش ایجاد میکند. این شیوه به او کمک کرد تا آثاری مانند جیغ را آکنده از احساس وحشت کند و انرژی ویرانگری را به نمایش بگذارد که نمیتوان مهارش کرد.
جیغ (فریاد) بعد از مونالیزای داوینچی، دومین تابلوی نقاشی است که نه تنها در تاریخ هنر، بلکه در فرهنگ عام، به شهرتی استثنایی دست یافته و موضوع بسیاری کتابها، پژوهشهای دانشگاهی، فیلمها، نقاشیها، ویدئو آرتها و نمایشگاهها بوده است. مخلوق پر هراس ادوارد مونک، به عنوان شمایلی بیبدیل از فرهنگ تصویری جهان مدرن، همه جا و در تمام فرهنگها از پکن تا مسکو و از تهران و نیویورک، به سادگی قابل تشخیص است.
مونک این مجموعۀ چهارگانه را که خود "کتیبه زندگی"، نامگذاری کرده و شامل بخشی از آثارش با عنوان "شعری درباره زندگی" با مضامین مشترک عشق، رنج و مرگ است، در فاصله بین سالهای ۱۸۹۳ تا ۱۹۱۰ و در اوج بحران روحیاش خلق کرد.
نخستین نسخهی این تابلوها، تابلوی نقاشی رنگ روغنی بود که وی در سال ۱۸۹۳ روی مقوا خلق کرد که هم اکنون در گالری ملی نروژ در اسلو نگهداری میشود
اما مونک نسخه دیگر این شاهکار هنری را در سال ۱۸۹۵ با پاستل روی مقوا ترسیم کرد که تا حد زیادی به نمونۀ اولیه این اثر که در گالری ملی اسلو نگه داری میشود، نزدیک است. این نسخه دارای چند ویژگی شاخص است: این نسخه نسبت به سه نسخهی دیگر، از رنگ آمیزی و طراوت بیشتری برخوردار است و تنها نسخهای است که خود مونک قاب آن را با دست طراحی کرده تا شعر خود را که حاوی منبع الهامش بود در آن بگنجاند. همچنین تنها در این قاب است که یک یا دو چهرهای که در پس زمینه اثر دیده میشوند به عقب برگشته و به منظره شهر نگاه میکنند.
این تابلو در ماه مه ۲۰۱۲ در حراجی ساتبی در نیویورک به قیمت ۱۱۹ میلیون و ۹۲۲ هزار و پانصد دلار فروش رفت که رکورد تازهای در حراج آثار هنری بود
به علاوه، این اثر در زمان حراجش، تنها نسخهای بود که در اختیار موزهها و گالریها نبود بلکه صاحب آن تاجری نروژی به نام پیتر اولسن بود که پدرش توماس اولسن، از همسایگان و حامیان ادوارد مونک بود.
به علاوه مونک در سال ۱۸۹۵ تصویر لیتوگرافی از این نقاشی خلق کرد که در واقع پیش درآمدی بر تکثیر انبوه این اثر شگفتانگیز در سالهای آینده بود.